-
1 урман кисү
1) ру́бка (ва́лка) ле́са2) лесору́бный, лесору́бочныйурман кисү кораллары — лесору́бные инструме́нты
-
2 урман кисүче
лесору́б -
3 урман
сущ.; в разн. знач.лес || лесной; лесо-,катнаш урман — сме́шанный лес
яфраклы урман — ли́ственный лес
ылыслы урман — хво́йный лес
вак урман — ме́лкий лес
каен урманы — берёзовый лес; березня́к
нарат урманы — сосно́вый лес; сосня́к
урман ташу — вози́ть лес
нефть вышкалары урманы — лес нефтяны́х вы́шек
урман кошлары — лесны́е пти́цы
урман үсемлекләре — лесны́е расте́ния
урман сукмагы — лесна́я тропи́нка
урман бүлемтеге — лесосе́ка
урман техникасы институты — лесотехни́ческий институ́т
- урман алдыурманга утын ташымыйлар — (посл.) в Ту́лу со свои́м самова́ром не е́здят (букв. в лес дрова́ не во́зят)
- урман бите
- урман кырые
- урман ахагы
- урман ачыклыгы
- урман баганасы
- урман бете
- урман бөргәне
- урман бүлемтеге
- урман иясе
- урман йолдызагы
- урман какысы
- урман кандаласы
- урман каравылчысы
- урман каратәне
- урман караучы
- урман каргасы
- урман кипкәре
- урман кисентесе
- урман кисү
- урман кисүче
- урман көпшәсе
- урман куелыгы
- урман күгәрчене
- урман мәчесе
- урман саесканы
- урман саклау
- урман сыеры
- урман тавыгы
- урман төпләү
- урман төпләү машинасы
- урман тургае
- урман өрәге
- урман утырту
- урман утырту эшләре
- урман үрдәге
- урман хуҗалыгы
- урман хуҗалыгы җирләре
- урман чыгару
- урман чыпчыгы
- урман шөлдие
- урман эчләп
- урманда үскән••урман әүлиясе — проста́к, простофи́ля
урман иясе (сарыгы, хуҗасы) — миф. ле́ший
-
4 кисүче
сущ.1) ре́зчик, ре́зальщикикмәк кисүче — ре́зчик хле́ба, хлеборе́з
пыяла кисүче — ре́зальщик (ре́зчик) стекла́, стеклоре́з
2) пи́льщик, ру́бщикутын кисүче — пи́льщик дров
урман кисүче — ру́бщик ле́са; лесору́б
3) закро́йщик, раскро́йщик4) мат. секу́щая -
5 кәсеп
сущ.1)а) ремесло́, профе́ссиякәсебе - урман кисү — его́ ремесло́ - ру́бка ле́са
б) труд, де́ло; про́мысел ( приносящий средства к жизни)кәсепкә тотыну — принима́ться за труд
хәләл кәсеп — че́стный про́мысел
2) разг. торго́вля•- кәсеп кылу -
6 ибне Адәм
челове́к; Ада́мов родибне адәм кисә торыр, урман халкы үсә торыр — (погов.) сын Ада́ма всё ру́бит, а лес (лесно́й наро́д) всё растёт
-
7 ия
сущ.1) хозя́ин; владе́лец, облада́тель (дачи, имущества, счастливого билета и т. п.)кубок иясе — облада́тель ку́бка
иясенә карап күлмәк кисәләр — (посл.) руба́шку кроя́т по её владе́льцу
иясенә күрә биясе — (погов.) како́в поп, тако́в и прихо́д (букв. како́в хозя́ин, такова́ и кобы́ла)
2) а́втор (книги, проекта, произведения искусства)3) разг. бог, госпо́дь4) грам. подлежа́щее; субъе́кт5) дух-покрови́тель (по народному поверью, невидимое существо, якобы живущее в лесу, в доме или в хлеву)йорт (өй) иясе — дух до́ма, домово́й
урман иясе — лесови́к, ле́ший
су иясе — водяно́й
•- ия булу- иясенә җиткәнче дип -
8 кара
I 1. прил.1) чёрный (о цвете, окраске)кара чәч — чёрные во́лосы
кара буяу — чёрная кра́ска
2) тёмный, чёрный ( более тёмный по сравнению с обычным цветом)кара күзләр — чёрные глаза́
күк йөзен кара болытлар каплаган — чёрные ту́чи закры́ли не́бо
3) поэт. тёмный, дрему́чий4) темноко́жий, сму́глыйбер кара гына кыз — одна́ сму́гленькая де́вушка
кара тәнле кеше — темноко́жий челове́к
5) вороно́й ( о масти лошади)кара айгыр — вороно́й конь (жеребе́ц)
6) разг.а) гря́зный, нечи́стый, чума́зый ( ребёнок)кара куллар — гря́зные ру́ки
кара бармаклар — нечи́стые па́льцы
б) гря́зный, нечи́стый; нести́раныйкара керләр — гря́зное бельё
кара күлмәк — нести́раная руба́шка
7) уст. чёрный, курно́йкара мунча — чёрная ба́ня
кара өй — курна́я изба́, ку́хня ( в пятистенных домах или домах с пристройкой)
8) чёрный, неквалифици́рованный, физи́чески тяжёлый и́ли гря́зный (о работе, труде и т. п.)кара эш — чёрная рабо́та
9) перен.; уст. тёмный, просто́й; необразо́ванный; из простонаро́дьякара халык — просто́й (тёмный, необразо́ванный) наро́д
10) разг.; миф. чёрный, дурно́й, злой, нечи́стыйкара көчләр — чёрные си́лы, нечи́стая си́ла
11) перен. чёрный, тёмный, тра́урныйкара кием — тра́урная оде́жда
һәрвакыт кара киемдә йөрү — ходи́ть всегда́ в тёмной оде́жде
12) перен.; поэт. чёрный, го́рестный, безра́достный, безотра́дный, тяжёлый, мра́чный; тру́дныйкара уйлар — мра́чные ду́мы
кара хәбәр килде — чёрная весть пришла́
кара язмыш — тру́дная (тяжёлая) судьба́
кара көннәр артта калды инде — го́рестные дни оста́лись уже́ позади́
13) перен. чёрный, зло́стный, кова́рный, престу́пныйкара ниятләр (исәпләр) — зло́стные мы́сли
кара күңел — кова́рная душа́
кара эшләр — престу́пные дела́
14) перен. чёрный, о́чень си́льныйкара кайгы — о́чень си́льное го́ре
кара явым — о́чень си́льные оса́дки; чёрное нена́стье
15) в сложн. сл. переводится компонентом черно-кара мыеклы — черноу́сый
кара кашлы — чернобро́вый
кара күзле — черноо́кий, черногла́зый
кара яллы — черногри́вый
•- кара балан
- кара балык
- кара бөрлегән
- кара бөтнек
- кара бүрек
- кара груһ
- кара елан
- кара җиләк
- кара җимеш
- кара зирек
- кара икмәк
- кара кан
- кара карга
- кара карлыган
- кара көрән
- кара кучкыл
- кара кучкыллы
- кара кызыл
- кара кымыз
- кара май
- кара өрәңге
- кара пар
- кара солы
- кара су
- кара сырга
- кара сыргак
- кара тал
- кара тояк
- кара тут
- кара тутлы
- кара түш
- кара үрдәк••кара акыл — непросвещённое разуме́ние
кара алтын — чёрное зо́лото, нефть
кара болыт каплау — пришли́ чёрные дни, пришло́ го́ре
кара болыт кебек (булып) — чёрной ту́чей, ту́ча ту́чей, тьма-тьму́щая
кара гайбәт — чёрная спле́тня
кара диндар — фана́тик
кара җәяү (җәяүгә) калу — пойти́ по́ миру
кара исәп (хисап) — приблизи́тельный подсчёт ( в уме)
кара исемлек — чёрный спи́сок
кара козгын — чёрный во́рон ( специальная закрытая машина для перевозки заключённых)
кара көз — осе́нние (после́дние, холо́дные) нена́стные дни
кара көнгә калдыру (саклау) — оста́вить (бере́чь) на чёрный день
кара көнгә калу — мы́кать век (жизнь), хлебну́ть (хвата́ть) го́ря
кара көнгә җыю — копи́ть (что-л.) на чёрный день
кара күзлектән үткәрү (карау) — ви́деть во всём то́лько плохо́е, то́лько недоста́тки
кара күмергә калу (кара кисәүгә әйләнү) — сгоре́ть дотла́
кара мәче узу — чёрная ко́шка пробежа́ла (проскочи́ла)
кара реакция — ист. чёрная реа́кция
кара сакал — нужда́, несча́стье
карасына баткан (кабынган) — мра́чный от зло́сти, за́висти; ту́ча ту́чей, черне́е ту́чи
кара такта — чёрная доска́ ( для вывешивания фамилий отстающих и нарушителей порядка)
кара чаган — па́клен
кара шар салу — забаллоти́ровать, прокати́ть на вороны́х ( не избрать)
кара эчле — см. кара йөрәк
кара эшче — чернорабо́чий, просто́й рабо́тник, рядово́й тру́женик
кара явым — осе́нние дожди́ (холодные, продолжительные)
кара ягу — очерни́ть, оклевета́ть (кого-л.)
- кара йөз- кара йөрәк
- кара көю
- кара тир түгү
- кара яну 2. сущ.1) каралар чёрные (фигуры шахмат, шашек)каралар белән уйнау — игра́ть чёрными
2) перен. не́что чёрное, чернота́; силуэ́т, очерта́ния; теньII сущ.еракта бер кара күренә — вдали́ видне́ется что́-то чёрное
черни́ла || черни́льныйкара белән язылган кәгазь — бума́га, напи́санная черни́лами
кара порошогы — черни́льный порошо́к
кара кара — чёрные черни́ла
кара табы — черни́льное пятно́
-
9 тоташ
1. прил.1)а) сплошно́й; сплошь, без просве́товтоташ сазлык — сплошно́е боло́то
тоташ урман — сплошно́й лес
б) сплошно́й, состоя́щий почти́ то́лько из ( о нежелательных примесях)тоташ балчык — сплошна́я гли́на ( о почве)
тоташ күрән — сплошна́я осо́ка (о сене, покосе)
тоташ мәшәкатьләр — сплошны́е забо́ты ( и нет радости)
2) неразры́вный, без разры́вов, сплошно́йтоташ сызык — неразры́вная ли́ния
3) беспреры́вный, беспреста́нный ( дождь)4)а) соединённые ме́жду собо́й, сме́жные ( сосуды)б) сро́сшиесятоташ ботаклар — сро́сшиеся ве́тки
5) це́льный, сли́тныйтоташ кисәк — сли́тный комо́к
6)а) це́льный, сплошно́й, беспреры́вныйтоташ өч көн — це́лых три дня
б) сплошно́й, всеохва́тывающийтоташ коллективлаштыру — сплошна́я коллективиза́ция
7) (-га тоташ) примыка́ющий2. нареч.шәһәргә тоташ авыл — примыка́ющая к го́роду дере́вня
1) сплошь, неразры́вно, беспреры́вно (о предметах, имеющих пространственные размеры)тоташ сузылу — тяну́ться сплошь
2)а) постоя́нно, беспреры́вно, беспреста́нно, всё вре́мяөч көн тоташ яңгыр ява — три дня беспреры́вно льёт дождь
б) разг. ча́сто, системати́ческитоташ дәрес калдыру — системати́чески пропуска́ть уро́ки
•- тоташ спектр
- тоташы белән -
10 тоташу
неперех.1) соединя́ться/соедини́ться || соедине́ние ( концами)2) слива́ться/сли́ться || слия́ниеике агым бергә тоташты — два пото́ка сли́ли́сь вме́сте
3) смыка́ться, соприкаса́ться || соприкоснове́ниеҗир белән күк тоташкан урын — ме́сто, где соприкаса́ются не́бо и земля́
4) впада́ть, влива́ться/вли́тьсяЧулман Иделгә тоташа — Кама влива́ется в Во́лгу
5) прираста́ть/прирасти́, сраста́ться/срасти́сь/сраще́ниеҗиргә нык тоташкан таш — ка́мень, кре́пко вро́сший в зе́млю
тоташкан кисәкләр — сро́сшиеся куски́
тоташып үскән агачлар — сро́сшиеся дере́вья
6) примыка́ть/примкну́ть, прилега́ть, приткну́ться, грани́чить || примыка́ние, прилега́ние ( к чему)өйгә тоташкан амбар — склад, примыка́ющий к до́му
басуга тоташкан болын — луг, прилега́ющий к по́лю
урман белән тоташу — грани́чить с ле́сом
7) перен. составля́ть/соста́вить || составле́ние еди́нствакүңелләр күңелгә тоташа — ду́ши соединя́ются с ду́шами; ду́ши составля́ют еди́нство
8) охва́тывать (об огне, пламени)күрше йортка ут тоташты — пла́мя охвати́ло сосе́дний двор
•
См. также в других словарях:
урман — 1. Шактый зур урын алып, тоташ күп булып үсеп утырган агачлар төркеме, шулай ук күп булып агачлар үскән мәйдан 2. Төзелештә һ. б. ш. эшләрдә материал итеп куллану өчен киселгән агачлар урман ташырга да вакыт булмады 3. күч. Биек булып калкып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лашман — иск. 1. Лашманчылык 2. Лашманчы 3. Беренче дөнья сугышы вакытында тыл хезмәте өчен Төркстанның җирле халкыннан җыелган гаскәр. ЛАШМАН ТАРТУ (КУУ, КИСҮ) – Лашманда урман кисү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пычкычы — Пычкы белән урман кисүче, утын кисүче, такта яручы эшче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лашманчылык — иск. Рев. кадәр солдат хезмәтеннән һәм төрле эш йөкләмәләреннән азат ителгән дәүләт крестьяннарының үз якларыннан китеп кораблар төзү өчен урман кисүе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уртагыннан — рәв. Берәр нәрсәне кем белән дә булса бүлеп, уртаклашып. Килешү буенча күпмедер өлешен эшләгән өчен бирү шарты белән берәр нәрсә эшләтү тур. уртакка урман кисү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уртакка — рәв. Берәр нәрсәне кем белән дә булса бүлеп, уртаклашып. Килешү буенча күпмедер өлешен эшләгән өчен бирү шарты белән берәр нәрсә эшләтү тур. уртакка урман кисү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уртактан — рәв. Берәр нәрсәне кем белән дә булса бүлеп, уртаклашып. Килешү буенча күпмедер өлешен эшләгән өчен бирү шарты белән берәр нәрсә эшләтү тур. уртакка урман кисү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шабашник — (ШАБАШЧЫЛЫК) – 1. Йорт салу яки каралты кура төзү, мич чыгару, хуҗалык әйберләре төзәтү, урман кисү һәм ташу һ. б. ш. эшләрне аерым кешеләргә яки оешмаларга эшләп йөрүче, шабашка белән шөгыльләнүче кеше 2. Акча, табыш өчен генә эшләүче, җиңел… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шабашчы — (ШАБАШЧЫЛЫК) – 1. Йорт салу яки каралты кура төзү, мич чыгару, хуҗалык әйберләре төзәтү, урман кисү һәм ташу һ. б. ш. эшләрне аерым кешеләргә яки оешмаларга эшләп йөрүче, шабашка белән шөгыльләнүче кеше 2. Акча, табыш өчен генә эшләүче, җиңел… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гына — КЫНА – кис. 1. Ике яки берничә предмет, эш яки хәлнең берсе генә булу булмауны аңлата: бары, тик, фәкать 2. Бөтенләй, гел, тулысынча аяк асты су гына. Байтак, шактый ярыйсы гына зур. Интенсив, еш бирә генә бит. анда кемнәр генә юк нигә генә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
полоса — 1. Урман, кыр, җир һ. б. ш. билгеле бер озынлыкка сузылган кисәге; зона 2. Газета журнал яки китапта басма текстның бер бите … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
